წელის ხერხემლის სტენოზი

წელის ხერხემლის სტენოზი არის მდგომარეობა, რომელიც ხასიათდება ფეხებში გამოსხივებული ტკივილით, დაბუჟებით და სიარულის შეზღუდული უნარით, ნერვული არხის შევიწროების გამო, რომელშიც გადის ხერხემლის ტვინი და ნერვული ფესვები. ცხოვრების ხარისხი შეიძლება გაუმჯობესდეს ადრეული დიაგნოზით, შესაბამისი ფიზიკური თერაპიით და ქირურგიული ვარიანტებით საჭიროების შემთხვევაში.

რა არის წელის ხერხემლის სტენოზი?

ხერხემლის სტენოზი ხდება მაშინ, როდესაც ნერვული ქსოვილი კომპრესირდება ხერხემლის არხის შევიწროების გამო, რაც გამოწვეულია ძვლის, დისკის ან ლიგამენტური ქსოვილების გასქელებით და გამოშვერით. ასაკთან დაკავშირებული დეგენერაცია არის ყველაზე გავრცელებული მიზეზი; თანდაყოლილი ვიწრო არხი, ტრავმა, ან ოპერაციის შემდგომი ცვლილებები ასევე შეიძლება იყოს ხელშემწყობი ფაქტორები.

წელის ხერხემლის სტენოზის მიზეზები

• დეგენერაციული დისკის დაავადება და ფაცეტის სახსრის ართრიტი
• ყვითელი იოგის გასქელება (ligamentum flavum)
• ხერხემლის გადაცურება (სპონდილოლისტეზი)
• თანდაყოლილი ვიწრო არხი
• ტრავმა, ოპერაციის შემდგომი ფიბროზი
• კალციფიკაცია და ძვლოვანი წანაზარდები (ოსტეოფიტები)

წელის ხერხემლის სტენოზის სიმპტომები

• ტკივილი, რომელიც ვრცელდება წელის ქვედა ნაწილიდან თეძოსა და ფეხზე (ნეიროგენული კოჭლობა)
• ტკივილი, რომელიც იზრდება სიარულისას და მცირდება წინ გადახრით
• დაბუჟება, ჩხვლეტა, სიძლიერის დაკარგვა
• დიდხანს დგომის უუნარობა
• მოწინავე შემთხვევებში, ბალანსის დარღვევა და დაცემის ტენდენცია

როდის უნდა მიმართოთ ექიმს?

უნდა მიმართოთ ექიმს დაუყოვნებლად, თუ თქვენი ტკივილი გრძელდება 6 კვირაზე მეტხანს, თქვენი სიარულის მანძილი შემცირდა, თქვენ განიცდით პროგრესირებად ფეხის სისუსტეს, შარდის ბუშტის ან ნაწლავის დისფუნქციას, ან ტკივილს, რომელიც ღამით აღვიძებს.

დიაგნოსტიკური მეთოდები

• კლინიკური გამოკვლევა და ნევროლოგიური შეფასება
• რენტგენი გასწორების/კალციფიკაციის შეფასებისთვის
• MRI არხის შევიწროებისა და ნერვული კომპრესიის დემონსტრირებისთვის
• CT/CT-მიელოგრაფია ძვლის სტრუქტურის დეტალიზაციისთვის
• EMG ნერვის ჩართულობის ხარისხის დასადგენად

მკურნალობის ვარიანტები

ფიზიკური თერაპია და რეაბილიტაცია

• მანუალური თერაპია და მობილიზაცია: ზრდის სახსრების მოძრაობის დიაპაზონს და ამცირებს კუნთების სპაზმს.
• ნეიროდინამიკური ვარჯიშები: ამსუბუქებს ნერვულ კომპრესიას ნერვის სრიალისა და გაჭიმვის ტექნიკების მეშვეობით.
• მოხრაზე ორიენტირებული ვარჯიშები: ამცირებს წნევას არხის შიგნით წინ გადახრის შაბლონების გაძლიერებით.
• ტანის სტაბილიზაცია და თეძოს გაძლიერება: აბალანსებს დატვირთვის განაწილებას ზურგსა და ფეხებს შორის, ზრდის სიარულის მანძილს.
• პოზისა და სიარულის ვარჯიში: ასწორებს ტკივილის გამომწვევ შაბლონებს, როგორიცაა დაღმართზე სიარული ან გრძელი ნაბიჯების გადადგმა.
• ტრაქცია და ელექტროთერაპია (შერჩეულ შემთხვევებში): უზრუნველყოფს მხარდაჭერას ტკივილის მოდულაციისა და ფუნქციური გაუმჯობესებისთვის.

შენიშვნა: ფიზიკური თერაპია იძლევა საუკეთესო შედეგებს, როდესაც კომბინირებულია მედიკამენტებთან და ცხოვრების წესის ცვლილებებთან; მკურნალობის ხანგრძლივობა, როგორც წესი, დაგეგმილია კვირაში 2–3 სეანსი 6–8 კვირის განმავლობაში.

მედიკამენტური მკურნალობა

• ტკივილისა და ანთების კონტროლი პარაცეტამოლით ან არასტეროიდული ანთების საწინააღმდეგო პრეპარატებით (NSAIDs)
• გაბაპენტინოიდები ან SNRIs ნეიროპათიური ტკივილისთვის (თუ ექიმი მიიჩნევს შესაბამისად)
• ხანმოკლე კუნთების რელაქსანტები (შერჩეულ გარემოებებში)

ინტერვენციული და ქირურგიული მეთოდები

• ეპიდურული სტეროიდული ინექცია: შეუძლია შეამციროს ტკივილი მოკლე და საშუალო ვადებში.
• დეკომპრესიული ოპერაცია (ლამინექტომია, მიკროსკოპული დეკომპრესია): მუდმივი ნერვული კომპრესიისთვის.
• ინსტრუმენტაცია/ფიქსაცია: შეიძლება დაემატოს, თუ თან ახლავს არასტაბილურობა ან გადაცურება.

ცხოვრების წესისა და ვარჯიშის რეკომენდაციები

• წონის კონტროლი, ანთების საწინააღმდეგო კვება
• ყოველდღიური ხანმოკლე სიარული, კარდიო აქტივობები, რომლებიც იტანენ წინ გადახრას, როგორიცაა ველოსიპედით სიარული/ელიფსური აპარატი
• ხანგრძლივი დგომის თავიდან აცილება, აქტივობების დაგეგმვა შესვენებებით
• სახლის სავარჯიშო პროგრამის რეგულარული დაცვა, მოწევის თავიდან აცილება